Wanneer verbrand jij je schepen?

Wie zijn schepen achter zich heeft verbrand, kan niét meer terug, zo luidt het gezegde. In de oren van de nuchtere Hollander wil het wel eens roekeloos klinken: immers, je kunt er maar beter voor zorgen dat je altijd iets hebt om op terug te vallen. Hij “werpt zijn oude schoenen pas weg nadat hij nieuwe heeft aangeschaft”.
 
Maar is dat altijd zo verstandig als het lijkt?

Wanneer de enige weg, de weg vooruit is

De oorsprong van het spreekwoorden ‘schepen verbranden' vinden we terug in oude heldenverhalen. Zoals wanneer Prins Valiant* met zijn onbevreesde gezelschappen voor het eerst voet zet aan Engeland, stuurt hij enkele mannen eropuit om de eerste kilometers te verkennen. Wat blijkt; de hele kustlijn wordt bewaakt door honderden vijanden. Met hun eigen ondertal in het achterhoofd voelen sommige krijgers de moed in de schoenen zinken. Ze maken rechtsomkeer. Waarop Prins Valiant zijn eigen schepen in brand steekt. Nu er geen weg terug meer is móeten ze wel hun weg vooruit vinden. Door zich te concentreren op één plek in plaats van zich te verdelen over de gehele linie, weten ze een bres te slaan. Op deze creatieve wijze vinden ze doorgang door de vijandelijke linie.

“wanneer de enige weg, de weg voor je voeten is, ben je veroordeeld tot je eigen creativiteit”

De schepen van 2020 verbranden

Wat als we ‘het oude normaal' zouden verbranden. Hoe zou ‘het nieuwe normaal' er dan uitzien?

Door te blijven vasthouden aan idealen uit de oude werkelijkheid, blokkeren we onze werkelijke creativiteit. We improviseren weliswaar binnen de nu bedachte structuren: koffietentjes worden koffie-to-go plekken, restaurants worden afhaalpunten. We roeien met de riemen die we hebben.

Echter, door te blijven denken in het tijdelijke verblijf van het virus, worden we niet verplicht om onze werkelijke creativiteit aan te boren. Bovendien, door de schepen aan wal te houden, geef je je krijgers nota bene voer om te demonstreren.

Hoe zouden we ons laten fêteren als de complete horeca failliet zou zijn?

De schepen van persoonlijke ontwikkeling

Ook in het proces van persoonlijke ontwikkeling is het verbranden van schepen een belangrijk instrument. We houden ons vaak vast aan de zekerheden die we kennen, die ons veiligheid bieden. Zelfs als deze zekerheden ineffectief voor ons werken. Dat noemen wij Fitch de wikkels waar we jou mee confronteren. Waarom blijven zitten in relaties die ons niet voeden? Waarom blijven zitten in banen die ons van binnen opbranden?

Omdat we altijd iets willen hebben om op terug te vallen. Omdat we uitgaan dat we oude schoenen pas kunnen weggooien als we nieuwe in ons bezit hebben. Maar wat als die oude schoenen knellen? Of blaren veroorzaken? Dan kun je altijd nog beter op blote voeten verder gaan.

Nu knellen mijn vrienden of collega's mij allerminst. Tegelijkertijd is het een interessant gedachte-experiment: als ik word gedwongen om Fitch en mijn leven in Utrecht op te geven, hoe zou ik mijn nieuwe werkelijkheid dan gaan vormgeven?

_{* Prins Valiant is is een serie stripverhalen gecreëerd door de Amerikaanse tekenaar Hal Foster.}