Hoe word je gelukkig? | Van zoeken naar creëren

“Ben jij gelukkig?“

Wat doet dat ertoe? Waar bemoei jij je mee? Het is de meest persoonlijke vraag die je iemand kunt stellen. Je dwingt de ander met één vraag op de knieën. Is jouw leven gelukt of heb je er een potje van gemaakt? De ondervraagde moet in een paar seconden een conclusie trekken over alles wat de persoon tot dan toe heeft ondernomen. Heeft hij een geslaagde carrière achter de rug? Kan hij zich beroepen op diploma’s, promoties en andere strepen op zijn mouw? Een groot huis? Een auto? Een mooie levenspartner?

Geluk is een begrip waar we ons bij Fitch regelmatig het hoofd over breken. Omdat geluk vaak in één adem wordt genoemd bij de persoonlijke ontwikkeling. Maar draait persoonlijke ontwikkeling wel om geluk? En is de vraag: ‘hoe word je gelukkig?' wel de juiste vraag?

In deze blog leggen we geluk op de snijtafel. Wat blijft er van onze collectieve zoektocht naar geluk over als we het ontdoen van haar wikkels?

Wat is geluk?

We onderscheiden twee vormen van geluk. De eerste vorm van geluk is de kortstondige ervaring van genot waarbij allerlei biologische stoffen in je lichaam vrijkomen. De tweede vorm van geluk is een meer langdurige staat van zijn, waarin een mens zich omschrijft als tevreden, vervuld en voldaan met het leven. Deze laatste vorm van geluk is voor 50 % een erfelijke eigenschap. Een groot gedeelte van je gelukservaring is dus simpelweg al bij de start van je leven bepaald. In deze blog ontleden we de langdurige vorm van geluk.

Geluk kun je niet vinden

De eerste wikkel die we afpellen is onze neiging tot streven naar geluk. Je kunt streven naar een promotie of een loonsverhoging. Ook kun je streven naar een relatie of een gezin. Het zijn concrete doelstellingen die je kunt toetsen of je ze behaald hebt.

Geluk is daarentegen niet iets tastbaar waar je naar kunt streven. Het is uiteindelijk een consequentie van iets waar je naar streeft. Je kunt het vergelijken met rook en vuur. Je kunt niet direct rook creëren. Daarvoor zul je eerst het vuur moeten uitvinden.

“als je geluk zoekt, zul je het nooit vinden”

_{De hedonistische paradox: onderzoek heeft laten zien dat mensen die streven naar geluk, ongelukkiger zijn dan mensen die dat laten!}

‘Gelukkig' is, net als ‘rijk' of ‘succesvol', een veelvoorkomend antwoord dat je in poëziealbums regelmatig terugvindt achter de vraag: ‘wat wil je later worden?'. Het is echter een complexe opdracht omdat je moet ontdekken welke invulling aan het leven jou gelukkig maakt. Daarvoor is het belangrijk te definiëren hoe die invulling eruit ziet. En dat brengt ons bij de tweede wikkel.

Geluk is persoonlijk

Wat jou gelukkig maakt, kan je buurman of buurvrouw juist ongelukkig maken. Omdat we onderling verschillen in welke behoeften we hebben, bestaat er voor geluk geen universele formule.

Het feit dat we zelfstandig moeten bepalen en ervaren wat ons gelukkig maakt, staat continu onder druk. De marketingmachine van de geluksindustrie draait namelijk op volle toeren. Meer dan ooit worden we dagelijks beïnvloed door de buitenwereld die ons vertelt hoe we gelukkig kunnen worden. Iedere dag doen sociale media vermoeden dat schoonheid, avontuur en succes geluk voorspellen. Immers, de meeste smileys en duimpjes ontvang je wanneer je bewijzen van deze eenheden kunt overleggen.

Echter, geluk is niet iets wat je van anderen kunt leren of wat je van anderen kunt kopiëren. In plaats van buiten naar binnen te kijken, is het belangrijk dat je je eigen binnenkant leert kennen: wat maakt jou gelukkig?

Van welke bezigheden word jij gelukkig? Wanneer genereer jij energie? Daarmee lijkt geluk dus een individuele aangelegenheid, maar daarmee stap je in de derde valkuil.

Geluk is geen individuele aangelegenheid

Hoewel geluk persoonlijk is, is het geen individuele aangelegenheid. Geluk is niet iets wat je zelfstandig, in jezelf, los van de wereld kunt creëren. Maar geluk ontstaat altijd in interactie met de omgeving. Ook hier kun je de metafoor van het vuur gebruiken. Vuur ontstaat door interactie (lees: wrijving) tussen twee objecten.

Sommigen worden gelukkig door zich vooral met inhoudelijke materie bezig te houden. Anderen worden gelukkig door zich op mensen te richten. In interactie met de taak of de mens ontstaat er wrijving, ontstaat er iets. Op dat moment heb je kans geluk te ervaren.

“become happy? do more of what makes you happy”

Overigens, niet iedere vorm van interactie leidt per definitie tot geluk. Wrijving kan natuurlijk ook tot verbranding leiden. Het is steeds opnieuw zoeken welke interactie met de omgeving voor jou het meest plezierig is. Dat geldt voor de taken die je naar je toe trekt. Dat geldt voor de mensen met wie jij je omringt.

De waarde van ongeluk

De laatste wikkel die we van geluk willen trekken is de waardering die we eraan hechten. Naast dat de buitenwereld een grote invloed op ons heeft hoe wij denken geluk te kunnen vinden, doet zij sterk voorkomen dat het leven om geluk draait.

Dat is zo ver doorgeschoten in ons dagelijks leven dat we de bakker al niet kunnen ontkomen zonder dat we de eerste ‘fijne dag!' al aan onze broek krijgen. Realiseren we ons dat in deze uitspraak het ongeluk besloten ligt? Wat als ik er een potje van maak vandaag? Wat als ik helemaal geen zin heb er vandaag een fijne dag van te maken?

Daarnaast kun je je afvragen of een staat van eeuwig geluk een mens ten goede komt. Waarom zou je nog je bed uitkomen? Terwijl ongeluk en frustratie, mits met mate, juist tot actie dwingt. Iemand die het koud heeft, voelt zich ongelukkig en gaat op zoek naar een warme plek. Iemand die honger heeft zoekt naar middelen waarmee hij zijn honger kan stillen.

Is ongeluk niet juist de basis waaruit geluk kan voortvloeien?

Hoe word je gelukkig? = Wat maakt jou gelukkig?

Waar we vroeger ons geluk nog konden optrekken aan het ongelukkige gras van de buurman, is met de komst van het internet geluk als vergelijkingsinstrument kapot. Met ruim zeven miljard buurmannen en -vrouwen zijn er altijd wel een paar duizend, zo niet een paar miljoen die mooier, succesvoller en rijker zijn dan jij.

Meer dan ooit is het dus belangrijk om zelf te ontdekken en te ervaren wat jou vervult. In plaats van onszelf de vraag te stellen of we gelukkig zijn, kunnen we beter nadenken wat ons gelukkig maakt.

“als je een ‘waarom' hebt om te leven, kun je bijna ieder ‘hoe' verdragen”

_{^{Friedrich Nietsche}}

In een tijd dat ruim één miljoen Nederlanders pillen voorgeschreven krijgt om het geluksgevoel te vergroten, is het daarnaast belangrijk dat we geluk niet overschatten. De grootste prestaties en bijzonderste kunstwerken zijn niet gecreëerd door de gelukkigste mensen van deze planeet.

Persoonlijke ontwikkeling draait in onze ogen dan ook niet om geluk, maar over de zoektocht naar de invulling van het leven die het beste bij jou past.

Good luck!