De essentie van persoonlijk ontwikkeling
‘Een leven lang leren' schreeuwen de opleidingsinstituten van de daken. Wat is het nut van persoonlijke ontwikkeling? Waar leidt het toe? En kunnen we ons eigenlijk wel persoonlijk ontwikkelen? Wikkels zijn de jassen die ons beschermen, maar waarmee we ook onze eigen pure kern verbergen. In een interview met Fitch wordt de essentie van persoonlijke ontwikkeling in 10 vragen op de snijtafel ontleed.
Is een mens eigenlijk wel ontwikkelbaar?
“Zoals we in de laatste blog uiteenzetten, betekent ontwikkelen letterlijk het ontdoen van wikkels. Hieruit kun je de gevolgtrekking maken dat alles wat we hebben als individu dus in de kern al aanwezig is. Zoals een vrouw alle eicellen al heeft - er komen er in haar leven niet meer bij - zo wordt een mens niet méér of completer. Door zich te ontwikkelen wordt een mens wie hij in essentie is.
‘door zich te ontwikkelen wordt een mens wie hij in essentie is'
Dus ja, we kunnen ons zeker ontwikkelen, maar vanuit de gedachte dat je alles al hebt, en dat het er dus om gaat om datgene wat je bij je draagt te ontplooien.”
Ben je met ontplooien dan niet weer aan het aan leren?
“Ook ontplooien gaat, net als ontwikkelen, uit van het ontdoen van plooien. Zie het als een baby die nadat hij mooi geplooid op de wereld is gezet, ‘gladtrekt’ terwijl hij zijn eerste dagen de wereld verkent. Het lichaam ontplooit zich letterlijk tot haar volle potentie. Ontplooien staat dus ook haaks op dingen aanleren. Kennis en vaardigheden kun je aanleren, intrinsiek gedreven gedrag kun je niet aanleren.”
En hoe zit het dan met de ouder wordende mens? De mens waarbij de huid rimpels krijgt en minder flexibel is. Er wordt vaak gezegd dat oudere mensen zich minder gemakkelijk ontwikkelen.
“Het eerste wat me te binnen schiet is; gedrag is als een wandelpad. Als je jong bent is de wereld één grote wildernis zonder paden. Het maakt niet uit welke je kiest om je voort te bewegen. Hoe meer je wandelt, hoe vaker je bepaalde routes herhaalt. Als je wat ouder bent ontstaan er duidelijke paden in de wildernis, omdat je bepaalde routes steeds opnieuw bewandelt. De paden zijn breed geworden, betrouwbaar, je weet wat je op die route kunt verwachten. Die paden staan voor het voorkeursgedrag dat we vaak in praktijk laten zien. Wil je op oudere leeftijd nieuw gedrag laten zien, dan moet je niet alleen de betrouwbare route verlaten, je moet ook weer een nieuw pad maken in de wildernis. Juist omdat er al zulke duidelijke paden zijn ontstaan, ben je veel moeilijker te verleiden tot het kiezen van een nieuw pad. Als je jong bent, is alles nog onbegaanbaar, dus voelt de keuze veel groter.
‘de mens moet zoveel mogelijk wandelen om zo zijn talenten te ontdekken'
Je kunt overigens betogen, dat de wildernis in je jeugd ook al paden heeft. Het zijn de paden die je ouders voor je hebben gebaand; door hun genen door te geven, maar ook door hun wijze van opvoeden. Niet voor niets hebben we het spreekwoord “in de voetsporen treden van”.
Maar spreek je jezelf niet tegen nu? Eerder vertel je, ‘ontwikkelen is niet iets aanleren', en vervolgens heb je het over het vormen van nieuwe gedragspaden als vorm van persoonlijke ontwikkeling
“Dat is waar, maar dat hoeft elkaar niet uit te sluiten. Je zou kunnen zeggen dat al jouw voorkeurspaden al bestaan, maar door de wildernis zijn bedekt. Het gedrag dat je nu laat zien én dat bij je past, vertegenwoordigen de paden die je al in de wildernis hebt blootgelegd. Nog te ontwikkelen gedragingen, zijn de paden die je nog niet hebt bewandeld, maar die wel bij je passen. Het is aan jou om zoveel mogelijk te wandelen zodat je jouw paden kunt ontdekken. Dat legt de basis van persoonlijke ontwikkeling.”
Hoe weet ik dan wat mijn echte routes zijn? Hoe weet ik wat mijn kern is?
“Als we wikkels zoals gedefinieerd in de laatste blog letterlijk zien als externe dekens die ons worden aangereikt, aangemeten of zelf opgeplakt, zou je kunnen beargumenteren dat we ons alleen kunnen ontdoen van externe aangelegenheden. Onze kern kunnen we niet loslaten. Het is wie we zijn, zoals de benen en armen die aan ons lichaam hangen. De kleren kunnen we uitdoen. De wapens waarmee we ons verdedigen kunnen we loslaten. Maar het loslaten van ledematen is geen natuurlijk proces.“
Een naakt lichaam kan ik me voorstellen, maar een naakt karakter blijft toch vaag. Kun je nog wat specifieker zijn over de ‘kern' waar je het steeds over hebt?
“Er zijn vele woorden in omloop waarmee we de kern van onszelf proberen onder woorden te brengen. We stuiten onvermijdelijk op ons geestelijk lichaam, onze persoonlijkheid, ons karakter, het ego.”
Maar dit zijn toch constructen die heel dynamisch zijn? Je karakter wordt toch ook gevormd door je omgeving?
“Zeker, maar er is wel degelijk zoiets als een onveranderlijke kern. De basis daarvan is gelegd bij je ouders. Net zoals haarkleur, lichaamsbouw en kleur erfelijk wordt doorgegeven, zijn de specifieke kenmerken van jouw karakter ook ontstaan uit een genetische mix van je ouders en je voorouders. Feit is natuurlijk dat jouw genetische opmaak niet in een kale klinische omgeving tot ontplooiing komt. Het is je omgeving die bepaalt welke elementen van je kern tot ontplooiing komen. De kenmerken die jij van je ouders krijgt zijn de marges waarbinnen jij je persoonlijke ontwikkeling kunt vormgeven.”
Blijf ik toch terugkomen op de vraag wat die kern nu precies is …?
“Je kern is je unieke verzameling talenten en drijfveren. Het is de uitzonderlijke potentie van de schrijver om iets goed onder woorden te kunnen brengen, innerlijk om zichzelf te uiten.”
En hoe weet ik dan of ik mijn werkelijk talent aanraak? Mezelf ‘ontwikkel'? In plaats van mezelf iets aanleer? Met iets ‘om-wikkel'?
“Dingen die bij je passen, waarbij je dus je ‘kerntalenten’ aanspreekt, daar krijg je voldoening bij. Daar krijg je energie van.”
Klinkt alsof we aangeboren opdrachten in ons dragen! We voelen ons goed als we dat doen wat genetisch in bepaald. Waarom krijgen we voldoening als iets doen wat goed bij ons past?
“Interessante vraag. Je zou kunnen betogen dat we als individuen stukjes zijn van één groot geheel. Feitelijk komen we voort uit stoffen waar de wereld uit bestaat, en vloeien we weer samen met de wereld wanneer het leven eindigt. Onvermijdelijk is alles dus met elkaar verbonden. Alsof het leven een tijdelijke verbreking is van die verbinding. Tijdens het leven worden we gedreven om de verbreking weer ongedaan te maken. We gaan zoeken naar de verbinding die ons beste past, waar we ons aangesloten en volkomen voelen.
‘hoe weet een mens of hij geen externe drijfveer nastreeft?'
Je kunt echter pas echt een goede verbinding maken als je begrijpt wie jij als stukje bent. Als je probeert een ander stukje te zijn, dan word je niet geaccepteerd door het geheel omdat je niet herkend wordt. We voelen dus voldoening wanneer we dingen doen die bij ons passen, omdat we - als we leven vanuit onze kern - op dat moment geaccepteerd worden binnen een soort herstelde ‘eenwording’.”
Tot slot, bestaan er mensen die zijn ‘uitontwikkeld'?
“Zuiver theoretisch is het mogelijk dat je in je leven alle talenten in jezelf hebt aangesproken. Talenten in een mens zijn echter niet zichtbaar zoals gereedschap in een gereedschapskist, of de onzichtbare paden bedekt door de wildernis. Je weet dus helaas nooit; heb ik alle instrumenten aangeraakt? Je kunt potentie hebben tot het kweken van spiermassa, maar als je nooit gaat sporten, komt dit talent nooit tot uiting.
In die zin is ontwikkelen een heel spannend proces, je kern is één grote ‘black box’, je zult nooit weten welke talenten je allemaal in huis hebt. In de tijd die je gegeven is kun je onderzoeken wat je allemaal in huis hebt. Het leven is daarmee één grote ontdekkingstocht.”
